12 Dec Όταν οι άλλοι είναι όλη η εικόνα του εαυτού μου..
Είναι φυσικό να μας ενδιαφέρει η εικόνα που έχουν οι γύρω μας για μας και όσα κάνουμε. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις όπου η ανάγκη ενός ατόμου να το χρειάζονται και να βοηθάει τους άλλους είναι τόσο μεγάλη και οδηγεί το άτομο να ξοδεύει τόσο χρόνο που παραμελεί τις δικές του ανάγκες και στηρίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα που έχει για τον εαυτό του αποκλειστικά στις αντιδράσεις των άλλων. Αναφερόμαστε σε αυτή την κατάσταση με τον όρο συνεξάρτηση και το πιο έντονο στοιχείο της είναι πως τα συνεξαρτημένα άτομα αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους μόνο σε απόλυτη σχέση με τους άλλους.
“Δεν μπορώ να βάλω τα όρια μου.”
Τα όρια δεν είναι για όλους μία εύκολη υπόθεση. Στην προσπάθεια μας να αποφύγουμε να έρθουμε σε σύγκρουση, πολλοί από μας δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε τι μας ενοχλεί ή τι θα θέλαμε. Αυτός μπορεί να είναι ένας κυρίαρχος κανόνας στις σχέσεις μας με τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας, με αποτέλεσμα να καταλήγουμε να δημιουργούμε σχέσεις συνεξάρτησης και να μένουμε σε αυτές.
Η σύγκρουση είναι στενά συνδεδεμένη με την ένταση αλλά και την υποτίμηση, αφού σε μία σχέση συνεξάρτησης το άτομο νιώθει πως αν δεν φερθεί σύμφωνα με τις επιθυμίες του άλλου θα τον χάσει, ενώ πιστεύει πως η συμπεριφορά του άλλου είναι το αποτέλεσμα της δικής του αδυναμίας. Μπαίνει έτσι σε μία συνεχή αναμέτρηση με τον ίδιο του τον εαυτό ώστε να είναι όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερος στην κάλυψη των αναγκών του άλλου και έχει την πεποίθηση πως η δική του συμπεριφορά είναι που καθορίζει τις αντιδράσεις του άλλου.
Αυτή η ανάγκη να καλύπτει διαρκώς τις ανάγκες του άλλου είναι απόρροια του φόβου ότι αν δεν τα καταφέρει δεν αξίζει. Η εικόνα του στηρίζεται ολοκληρωτικά στο πόσο καλά νιώθουν οι άλλοι μαζί του και πόσο τον χρειάζονται. Πιστεύει ακόμα πως η σχέση εξαρτάται από τις δικές του επιλογές για αυτό και νιώθει ενοχές όταν αφιερώνει χρόνο σε όσα αυτός θέλει, “παραμελώντας” με αυτό τον τρόπο τη σχέση. Πολύ συχνά αυτό του προκαλεί έντονη απογοήτευση και θυμό, καθώς αυτό που περιμένει σαν απάντηση όταν έχει δώσει τόσα πολλά και έχει βάλει στο περιθώριο τις επιθυμίες και τις ανάγκες του ποτέ δεν έρχεται. Η ματαίωση αυτή σχετίζεται κυρίως με την αδυναμία του να πιστέψει τα θετικά που ο άλλος αναγνωρίζει σε όσα κάνει, και έχει την τάση με τη σειρά του να γενικεύει αυτή του την ιδέα στο σύνολο όσων κάνει. Ενώ σταδιακά αρχίζει να εξαντλείται από την υπερπροσπάθεια.
Μήπως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει;
Αυτό το σενάριο συμπεριφοράς είναι επαναλαμβανόμενο και μπορεί να γίνεται αιτία να μπαίνουμε ξανά και ξανά σε σχέσεις όπου τα πρόσωπα αλλάζουν αλλά οι όροι είναι οι ίδιοι. Σε πολλές περιπτώσεις η ανάγκη που καλύπτουμε στον άλλο μπορεί να τον οδηγεί στο να θελήσει να πάρει τον έλεγχο ψυχολογικά ή λιγότερο συχνά σωματικά. Τα αποτελέσματα στη σχέση αρχίζουν να εμφανίζονται, και από τη μία ο ένας νιώθει ανήμπορος να εμπιστευτεί τον ίδιο του τον εαυτό αφού τόσο μεγάλη είναι η επιρροή του άλλου επάνω του, ενώ ο άλλος είναι και αυτός παγιδευμένος σε μία σχέση όπου φαινομενικά έχει τον έλεγχο, στην πραγματικότητα όμως του δημιουργείται ανασφάλεια και φόβος. Έτσι η σχέση των δύο μπαίνει σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι όπου και οι δύο θα νιώθουν εγκλωβισμένοι και συχνά ανήμποροι να ελέγξουν το θυμό και τη θλίψη τους.
Μικρά βήματα που σταδιακά μεγαλώνουν..
Η αξία που δίνουμε μόνοι μας στον εαυτό μας είναι το βαρόμετρο για το πως θα διαθέσουμε το χρόνο και την ενέργεια μας. Αν η αξία αυτή είναι πολύ μικρή και διαρκώς χρειάζεται ενισχύσεις και επιβεβαίωση από άλλους, τότε πρέπει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να νιώσουμε διαφορετικά. Όταν αυτό το σενάριο παίζεται πολλά χρόνια και είτε έχουμε ξεχάσει πως να αισθανόμαστε καλά με πράγματα που οι ίδιοι κάνουμε, είτε δεν είχαμε την ευκαιρία να νιώσουμε έτσι πολύ συχνά, φοβόμαστε να δοκιμάσουμε την εναλλακτική που είναι να κάνουμε πράγματα τα οποία έχουμε ανάγκη και να προσπαθήσουμε να βάλουμε την ευχαρίστηση πάνω από την ενοχή. Η μάχη όμως για να καταφέρουμε να πιστέψουμε πως αξίζουμε την ευχαρίστηση και τη διασκέδαση δεν είναι πάντα ανώδυνη και απαιτεί να δούμε ξανά τι σκεφτόμαστε για μας ως άτομα αλλά για τις σχέσεις μας με τους άλλους.
Βασιλική Σταμάτη
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σημείωση: Με σεβασμό στο ότι κάθε οικογένεια, κάθε ζευγάρι και κάθε άτομο είναι ξεχωριστά και μοναδικά, τα κείμενα αυτής της σελίδας δεν αποτελούν θεραπευτική ή συμβουλευτική παρέμβαση. Κανένα κείμενο δεν μπορεί να αντικαταστήσει την συμβουλευτική, την ψυχοθεραπεία και την εποπτεία σε συνεργασία με ειδικό ψυχικής υγείας.
