17 May Άγχος και πανικός
Το άγχος είναι μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας που συνδέεται με το φόβο και την ανησυχία μας απέναντι σε καταστάσεις που είναι απειλητικές ή απαιτούν από μας συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς ώστε να μην υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. Για παράδειγμα, σε μία εξέταση στο πανεπιστήμιο ή στο ξεκίνημα μία καινούριας δουλειάς που πρέπει είτε να δείξουμε γνώσεις και δεξιότητες ή και να προσαρμόσουμε τον εαυτό μας στις συνθήκες, είναι φυσιολογικό αλλά και δημιουργικό να αισθανόμαστε άγχος. Αν και το άγχος αποτελεί βασικό στοιχείο ορισμένων ψυχικών διαταραχών, δεν σημαίνει ότι ως ένδειξη από μόνη της είναι αρκετή για να διαγνωστεί κάποιος.
Η συναισθηματική κατάσταση του άγχους είναι απόλυτα φυσιολογική υπό ορισμένες συνθήκες όπως οι παραπάνω, ανησυχητική αρχίζει να γίνεται όταν ο φόβος και η ανησυχία είναι δυσανάλογος με τον πραγματικό κίνδυνο, είναι συνεχής και μας προκαλεί δυσκολίες στην καθημερινότητα. Στην τελευταία περίπτωση είναι σαν ο μηχανισμός που μας κινητοποιεί προκειμένου να αντιδράσουμε και να ανταπεξέλθουμε σε μία δύσκολη συνθήκη να ενεργοποιείται χωρίς την παρουσία ρεαλιστικής δυσκολίας ή κινδύνου, ή να ενεργοποιείται σε βαθμό που δεν δικαιολογεί την ένταση του άγχους. Έχουμε μπει ουσιαστικά στη διαδικασία να ερμηνεύουμε ακόμα και σημάδια που σε άλλες συνθήκες δε θα μας ενοχλούσαν ως σημάδια απειλής. Ο μηχανισμός έχει ουσιαστικά απορρυθμιστεί.
Η αίσθηση απειλής πυροδοτεί στο σώμα μας ένα κύμα από αλλαγές, όπως την επιτάχυνση των καρδιακών παλμών, την εφίδρωση και τη δυσκολία να ελέγξουμε τον τρόπο με τον οποίο αναπνέουμε. Ακόμα, ορισμένες φορές μπορεί να νιώσουμε πως δεν ελέγχουμε τις σκέψεις μας και συχνά πιστεύουμε ότι αυτό θα μας οδηγήσει να μην ελέγχουμε τη συμπεριφορά μας. Ακόμα σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις μπορεί οι αντιδράσεις μας να μην εκφράζονται αμέσως και άμεσα, αλλά να διαρκούν περισσότερο και να εκφράζονται μέσα από πόνους στο σώμα (πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι, δυσκοιλιότητα) που μπορεί να χρονίζουν.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις το άγχος έχει αρχίσει να μας κατακλύζει και να μας εμποδίζει να λειτουργήσουμε. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να δυσκολευόμαστε να ανταπεξέλθουμε σε καθημερινές ασχολίες (δουλειές, σχολείο, εργασία) ή να μην μπορούμε να κάνουμε πράγματα που θα θέλαμε αφού σκεφτόμαστε πάντα τι θα μπορούσε να πάει στραβά. Για να μπορέσουμε να δούμε αν πράγματι δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε το άγχος μας και αυτό επηρεάζει την καθημερινότητα μας είναι καλό να αναρωτηθούμε αν:
- Υπάρχουν μέρες που δεν μπορώ να σταματήσω να ανησυχώ σε σημείο που εξαντλώ τον εαυτό μου;
- Υπάρχουν πράγματα που θέλω να κάνω αλλά το άγχος και η ανησυχία με σταματούν;
- Μπορώ να καταλάβω ποιες σκέψεις είναι αυτές που με αγχώνουν και να τις συνδέσω με το λόγο που αυτό συμβαίνει;
- Κατά πόσο καταφέρνω να απολαμβάνω πράγματα στην καθημερινότητα χωρίς να με καταβάλει το άγχος και η ανησυχία;
Αν στις παραπάνω ερωτήσεις οι απαντήσεις αναδείξουν πως η καθημερινότητα μας έχει ήδη επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό, το να καταφέρουμε να διαχειριζόμαστε το άγχος και τις ανησυχίες μας και να επαναφέρουμε το μηχανισμό θα χρειαστεί ιδιαίτερη προσπάθεια. Σε αυτή μας την προσπάθεια είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις επιλογές μας, γεγονός το οποίο μπορεί από μόνο του να μας ανακουφίσει.
Χρήσιμες πληροφορίες
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να αντιμετωπίσουμε τη δυσκολία μας να διαχειριστούμε την ανησυχία και το άγχος μας. Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε προσπαθώντας να καταγράψουμε τις ανησυχίες που μας προκαλούν το περισσότερο άγχος.
Ακόμα, υπάρχει η δυνατότητα να διαβάσουμε τρόπους διαχείρισης άγχους ώστε να διαχειριζόμαστε το άγχος σε ένα πρώτο επίπεδο. Τέτοιοι τρόποι είναι το να δοκιμάσουμε να παρατηρήσουμε τα ερεθίσματα που πυροδοτούν τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα άγχους, το να προσπαθήσουμε να αναπνέουμε διαφορετικά ή να επικεντρώνουμε την προσοχή μας αλλού για να μειώσουμε την ένταση των ερεθισμάτων που επειδεινώνουν την κατάσταση. Η άμεση ανακούφιση μέσω της καλύτερης αναπνοής και το να στρέψουμε την προσοχή μας αλλού προσφέρει έναν τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης και μας βοηθά να νιώσουμε καλύτερα.
Αν η δυσφορία είναι ιδιαίτερα μεγάλη και η καθημερινότητα πολύ δύσκολη, μπορούμε να συμβουλευτούμε έναν ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να εκτιμήσει την κατάσταση και να μας προτείνει είτε την αντιμετώπιση μέσω ψυχοθεραπείας ή και την παραπομπή για τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Η δυσκολία μας να διαχειριστούμε το άγχος έχει βαθύτερες ρίζες. Ακόμα και αν περάσει η φάση της μεγάλης έντασης, αν δεν προσπαθήσουμε να περάσουμε σε ένα δεύτερο επίπεδο και να κατανοήσουμε τα βαθύτερα αίτια που μας οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση μέσα από την διαδικασία της ψυχοθεραπείας, μπορεί σύντομα να ξαναβρεθούμε στην ίδια ή και πιο δύσκολη θέση. Τέλος, ακόμα και αν μπούμε σε αυτή τη διαδικασία, χρειάζεται χρόνος ώστε να καταφέρουμε όχι μόνο να κατανοήσουμε όσα διαμόρφωσαν τον τρόπο αντίδρασης μας, αλλά και να σταθεροποιήσουμε τους νέους τρόπους να αντιμετωπίζουμε όσα μας απασχολούν καθημερινά.
Σημείωση: Με σεβασμό στο ότι κάθε οικογένεια, κάθε ζευγάρι και κάθε άτομο είναι ξεχωριστά και μοναδικά, τα κείμενα αυτής της σελίδας δεν αποτελούν θεραπευτική ή συμβουλευτική παρέμβαση. Κανένα κείμενο δεν μπορεί να αντικαταστήσει την συμβουλευτική, την ψυχοθεραπεία και την εποπτεία σε συνεργασία με ειδικό ψυχικής υγείας.
