13 May Αλλαγές στην εικόνα του σώματος: ο δρόμος για τη διαμόρφωση μίας θετικής εικόνας
Άρθρο που δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο efiveia.gr
Η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ψυχική μας ευεξία και τις επιλογές που κάνουμε καθημερινά. Όταν η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας δεν είναι θετική και βλέπουμε τον εαυτό μας ως άσχημο και μη ελκυστικό, πιεζόμαστε προκειμένου να αλλάξουμε την εξωτερική μας εμφάνιση κάνοντας επιλογές που είναι συχνά επικίνδυνες για τη σωματική και ψυχική υγεία μας. Η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας αρχίζει να διαμορφώνεται στην παιδική μας ηλικία και μας ακολουθεί όσο μεγαλώνουμε. Τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά ανάλογα με το φύλο τους δέχονται πληροφορίες για το σώμα μας τόσο από την οικογένεια και τους συνομηλίκους, όσο και από τα μέσα επικοινωνίας και πρόσφατα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η οικογένεια ως εγγυητής της σταθερότητας μέσα στην αλλαγή
Η οικογένεια παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο πώς αντιλαμβάνεται το παιδί την εξωτερική του εμφάνιση και πώς αντιμετωπίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Ειδικότερα στην εφηβεία όπου το σώμα αλλάζει και δεν έχει σχηματισθεί πλήρως, το άτομο νιώθει ιδιαίτερη ανασφάλεια και προσπαθεί να συνηθίσει τις αλλαγές. Αυτή η αναπτυξιακή περίοδος συνοδεύεται από έντονες συναισθηματικές εναλλαγές και η νευρικότητα και το άγχος είναι αυξημένα. Σε αυτό το διαρκώς εναλλασσόμενο τοπίο, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του, το άτομο έχει ανάγκη από σταθερότητα. Σταθερότητα μπορούμε να δώσουμε ως μέλη της οικογένειας μέσα από την παρουσία μας και την ανταπόκρισή μας στις αγωνίες του μέλους που βιώνει τις αλλαγές. Τα παιδιά συχνά έχουν απορίες στις οποίες χρειάζονται απαντήσεις από κάποιον που εμπιστεύονται. Ακόμα, με το να αποδεχτούμε τα ιδιαίτερα μοναδικά χαρακτηριστικά κάθε παιδιού και να δώσουμε έμφαση στην ομορφιά της διαφορετικότητας, βοηθάμε το παιδί να δεχτεί πιο ομαλά τις αλλαγές.
Οι έφηβοι και οι έφηβες αρχίζουν να αποκτούν προβληματισμούς που μέχρι τότε δεν είχαν, ανακαλύπτουν το σώμα τους και την ερωτική έλξη για άλλα πρόσωπα. Αυτές οι ανακαλύψεις συνοδεύονται από την προσπάθεια να είναι αποδεκτοί και ελκυστικοί από τους άλλους και σε πολλές περιπτώσεις από την αποτυχία της προσπάθειας τους αυτής. Η απόρριψη είναι μία φυσιολογική πτυχή των ανθρωπίνων σχέσεων με την οποία το άτομο έρχεται σε επαφή από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, παρόλα αυτά στη διάρκεια της εφηβείας το άτομο τη βιώνει με εντελώς διαφορετικό τρόπο αφού έχει πλέον κατακτήσει μεγαλύτερο εύρος νοητικής ικανότητας. Το εύρος αυτό έχει να κάνει με το γεγονός πως το άτομο διαμορφώνει αφηρημένη σκέψη και μπορεί να εξετάζει ένα γεγονός από πολλές πλευρές και να προσπαθεί να κατανοήσει τη στάση των άλλων σε ότι αφορά το γεγονός.
Η απόρριψη από τους συνομηλίκους είναι συχνά η αφορμή για συναισθήματα ξεσπάσματα και αρνητικά σχόλια που αφορούν την εμφάνιση. Σε αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη για το έφηβο παιδί είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καλλιεργήσουμε ένα κλίμα εμπιστοσύνης όπου θα μπορέσουμε να κάνουμε τον έφηβο ή την έφηβη να κατανοήσει πως δεν είναι εφικτό να είναι ελκυστικός ή ελκυστική για όλους. Τα άσχημα συναισθήματα που βιώνει το παιδί είναι μέρος της διαδικασίας του να ωριμάσει και να γίνει πιο ικανό να διαχωρίζεται από τις απογοητεύσεις, επομένως τηρώντας μία στάση κατανόησης και σεβασμού των συναισθημάτων του δίνουμε ένα μήνυμα ότι μπορούμε να διαχειριστούμε ακόμα και τις δύσκολες καταστάσεις και πως και το ίδιο θα είναι μεγαλώνοντας εξίσου ικανό να διαχειρίζεται τις δυσκολίες.
Πώς η τελειομανία μπορεί να γίνει επικίνδυνη;
Πολλά παιδιά παγιδεύονται στην τέλεια εικόνα που νομίζουν ότι θέλει το περιβάλλον τους για αυτά. Δεν είναι λίγες οι φορές που παιδιά και γονείς εκπλήσσονται όταν συνειδητοποιούν μέσω του διαλόγου ότι σκέφτονται πολύ διαφορετικά από όσο πίστευαν. Για παράδειγμα, πολλές έφηβες θεωρούν ότι οι γονείς τους περιμένουν από αυτές να είναι γυμνασμένες και αψεγάδιαστες όπως άλλα κορίτσια της ηλικίας τους σκέψη που τις οδηγεί να απογοητεύονται ιδιαίτερα όταν δεν το καταφέρνουν, οι γονείς από την πλευρά τους δεν έχουν καταλάβει ότι έχουν δώσει αυτήν την εντύπωση στις κόρες τους. Αυτή η πίεση μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονη για αγόρια και κορίτσια που έχουν μία δραστηριότητα που προβάλλει συγκεκριμένο σωματότυπο. Ακόμα, πολλές φορές οι συνομήλικοι είτε στην ευρύτερη οικογένεια είτε στο σχολείο “πειράζουν” ο ένας τον άλλο αναφερόμενοι συχνά σε σωματικά χαρακτηριστικά. Αυτή η συμπεριφορά που συχνά φαίνεται αθώα μπορεί να έχει μεγάλη επίπτωση σε παιδιά που δυσκολεύονται με την εικόνα τους και νιώθουν άσχημα με τον εαυτό τους.
Η παρουσία των κοινωνικών δικτύων
Πέρα από το σχολείο και τις δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουν, οι έφηβοι αφιερώνουν πλέον αρκετό χρόνο στα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Instagram, snapchat, twitter, YouTube). Η ενασχόληση αυτή είναι ένας τρόπος να εξερευνήσουν τον κόσμο του διαδικτύου και όταν συμβαίνει με σαφή όρια δεν αποτελεί ζήτημα. Παρόλα αυτά έχει σημασία να σταθούμε στις εικόνες που βλέπει ένα έφηβο αγόρι κι ένα έφηβο κορίτσι για να καταλάβουμε και τι πιστεύει ότι θα έπρεπε να έχει για να γίνει αρεστό από τους άλλους και να μπορούμε να το διαπραγματευτούμε μαζί του. Στα περισσότερα μέσα προβάλλονται συχνά άνθρωποι που είναι πολύ όμορφοι και ιδιαίτερα αδύνατοι. Η ανάγκη των παιδιών να πλησιάσουν αυτή την εικόνα μπορεί να τα ωθήσει να έχουν συμπεριφορές που θα θέσουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο, είτε εξαντλητικές δίαιτες και εξουθενωτική σωματική άσκηση, είτε υπερβολικό άγχος και πίεση που απειλεί την ψυχική τους υγεία.
Ανησυχητικά σημάδια
Είναι φυσικό τα έφηβα παιδιά να έχουν άγχος για την εικόνα τους και να προσπαθούν να είναι αρεστοί, παρόλα αυτά αν αυτό το άγχος και η προσπάθεια παίρνουν υπερβολικές διαστάσεις είναι σημαντικό να δώσουμε περισσότερη προσοχή. Μερικά παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών ενός έφηβου παιδιού:
Είναι φυσικό τα έφηβα παιδιά να έχουν άγχος για την εικόνα τους και να προσπαθούν να είναι αρεστοί, παρόλα αυτά αν αυτό το άγχος και η προσπάθεια παίρνουν υπερβολικές διαστάσεις είναι σημαντικό να δώσουμε περισσότερη προσοχή. Μερικά παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών ενός έφηβου παιδιού:
- να αναφέρεται διαρκώς αρνητικά στο σώμα του ή σε συγκεκριμένα σωματικά χαρακτηριστικά του
- να συγκρίνει τον εαυτό του συνεχώς με άλλους νιώθοντας μειονεκτικά
- να ασχολείται υπερβολικά με το βάρος του και τη βελτίωση της εικόνας του σώματος του
- να αποφεύγει να πάρει μέρος σε δραστηριότητες επειδή νιώθει άσχημα για το σώμα του
- να συνδέει το φαγητό με ατέλειες του σώματος και αρνητικά συναισθήματα (ενοχές και ντροπή)
